reflectieverslag

De Aanslag

Harry Mulisch vertelt ons in het boek 'De Aanslag' het verhaal van Anton Steenwijk. Anton woont samen met zijn vader, moeder en oudere broer in het dorpje Haarlem. De oorlog is bijna gedaan en ze zitten samen aan de eettafel om een  spel te spelen, Mens-Erger-Je-Niet. Buiten wordt Fake Ploeg neergeschoten, de buren verplaatsen het lijk en leggen het voor de villa van de familie Steenwijk. Dan gaat alles opeens heel snel, Antons broer Peter wil het lijk gaan verleggen maar mag dit niet. De Duitsers komen aan bij huize Steenwijk, ze nemen Anton en zijn ouders mee, Peter kan vluchten. Anton wordt in een auto geplaatst en ziet hoe de Duitsers zijn huis bombarderen. Anton wordt naar een politiekantoor gebracht en opgesloten in een cel. Daar leert hij Truus kennen, zij troost hem en stelt hem gerust. Later wordt hij naar zijn oom en tante in Amsterdam gebracht. Op die ene avond stierven zijn ouders en zijn oudere broer, die avond zou zijn verdere leven bepalen.

Gedurende de rest van het verhaal krijgen we een verloop van het leven van Anton. Hij studeert Medicijnen, trouwt en komt oude jeugdvrienden tegen. Dit allemaal helpt hem onbewust met het verwerken van het verhaal. Zo komt hij bij een begrafenis 'de werkelijke oorzaak' van die ene avond tegen. Cor Takes heeft samen met zijn vriendin, Truus Coster, Fake Ploeg neergeschoten. Ze praten met elkaar en Anton komt steeds meer te weten van wat er die avond allemaal is gebeurd. Nu heeft hij echter een volledig nieuwe vraag: 'Waarom hebben de buren het lijk voor de deur van huize Steenwijk gelegd?'.

 Met die vraag komen we tot de uiteindelijke thematiek van het verhaal, namelijk de SCHULDVRAAG. Die vraag verandert na elke episode van het verhaal, 'Wie heeft het gedaan?', 'Waarom heeft die dat gedaan?' , ... Op het einde van het verhaal komen we bij hagedissen, nu kan je de schuldvraag achter je laten want je wil weten wat die hagedissen ermee te maken hebben.

Het boek 'De Aanslag' behoort tot de 'psychologische romans'. We krijgen een verhaal te lezen waarin het leven van Anton centraal staat. Er is een enkele gebeurtenis, namelijk die ene avond waarop Fake Ploeg werd neergeschoten, en de rest van het verhaal is het verwerkingsproces van Anton.
Anton neemt in het boek heel wat onbewuste beslissingen. Zijn eerste vrouw Saskia is eigenlijk het beeld dat hij van Truus heeft, dit laat ons zien dat die ene gebeurtenis onbewust gevolgen heeft gehad op de keuze van zijn vrouw.

Waar ik ben over beginnen nadenken na het lezen van het boek en de verschillende lessen erover, is of wij allemaal onbewuste gedachten hebben achter een bewuste keuze. Je kan je heel bewust zijn van de keuze die je maakt, net zoals Anton die getrouwd is met Saskia. Hij was er van overtuigd dat hij van haar hield en dat hij wou trouwen met haar maar eigenlijk heeft het beeld dat hij van Truus had meegespeeld in zijn keuze. Welke gebeurtenissen hebben een invloed op de keuzes die ik maak? Heb ik wel nog een besef van die gebeurtenis? En vooral, worden alle keuzes die ik maak beïnvloed door dat onbewuste?

Het boek is een van de boeken die ik minder graag heb gelezen omdat er te weinig in gebeurt. In het begin van het verhaal heb je de aanslag zelf die gebeurt maar gedurende de rest van het verhaal lees je 'gewoon' wat Anton van zijn leven heeft gemaakt. In het boek zitten ook heel veel motieven verwerkt. Zo heb je een steenmotief dat erin verwerkt wordt en ook een vuur-as motief. Een boek moet voor mij ontspannend zijn, je moet er niet te veel bij na hoeven te denken om alles mee te volgen, je moet je in de plaats van het personage kunnen plaatsen en dat gevoel kreeg ik niet tijdens het lezen van het boek.